તાઇવાન એક નાનો દેશ છે, પણ તેનું સ્થાન અને રાજકીય પરિસ્થિતિ દુનિયાની બે સૌથી શક્તિશાળી દેશો – China and America વચ્ચેના સંઘર્ષનું કેન્દ્ર બની ગયું છે. 2025 સુધીમાં આ તણાવને કારણે એશિયા-પેસિફિક ક્ષેત્રમાં ફરી એક નવી કૂશ્માંડ છવાઈ રહી છે. આ લેખમાં આપણે તાઇવાનનો ઇતિહાસ, ચીનના દાવા, અમેરિકાનું સપોર્ટ અને અત્યાર સુધીની ઘટનાઓ સાથે ભવિષ્યની શક્યતાઓને સમજવાનો પ્રયત્ન કરીશું.
તાઇવાન: ભૂગોળ અને રાજકીય મહત્વ
- તાઇવાન એક દ્વીપદેશ છે, જે ચીનથી લગભગ 160 કિ.મી. દૂર છે.
- તે દુશ્મન દેશોની વચ્ચે મજબૂત નૌકાદળ અને ટેકનોલોજીકલ ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર ધરાવતું છે.
- તાઇવાનનું દુનિયાના ચિપ મેન્યુફેક્ચરિંગમાં મહત્વપૂર્ણ સ્થાન છે (TSMC – વિશ્વની સૌથી મોટી સેમિકન્ડક્ટર કંપની).
🏛️ ઇતિહાસ – ચીન અને તાઇવાન વચ્ચેનો વિવાદ કેવી રીતે શરુ થયો?
- 1949માં ચીનમાં કોમ્યુનિસ્ટ ક્રાંતિ પછી ચીનનું રાષ્ટ્રપતિપદ નેશનલિસ્ટ પાર્ટી (Kuomintang) તાઇવાન ભાગી ગયું.
- ત્યારથી ચીન તાઇવાનને પોતાનું રાજ્ય માનતું રહ્યું છે, જ્યારે તાઇવાન પોતાને સ્વતંત્ર દેશ તરીકે જુએ છે.
- One-China Policy: ચીન કહે છે કે માત્ર એક ચીન છે અને તાઇવાન તેનો ભાગ છે. બહુસાંખ્યક દેશો, જેમાં ભારત પણ છે, આ નીતિને માન્યતા આપે છે – પણ અમુક દેશો (ખાસ કરીને અમેરિકા) તાઇવાન સાથે અપ્રત્ત્યક્ષ રૂપે સંબંધો રાખે છે.
🇨🇳 ચીનનું દાવો અને કડક વલણ
- ચીનના પ્રમુખ શી જિનપિંગની નીતિ પ્રમાણે “એક ચીન”ના સિદ્ધાંતથી કોઇપણ વિમુખ કાર્યવાહી “અખંડ ચીન” વિરુદ્ધનો ગુનો છે.
- ચીન સતત તાઇવાન પાસે એરમાં ફાઇટર જેટ્સ અને નૌકાઓ મોકલતું રહ્યું છે.
- 2025 સુધીમાં ચીનનું વલણ વધુ આક્રમક બન્યું છે – ખાસ કરીને તાઇવાનના ચૂંટણી પછી, જ્યાં ચીન-વિરોધી પાર્ટી ચૂંટણી જીતી છે.
🇺🇸 અમેરિકાનું સપોર્ટ – તાઇવાન પાછળ ઉભેલું સુપરપાવર
- Taiwan Relations Act (1979): આ કાયદા મુજબ અમેરિકા તાઇવાનને પોતાનું રક્ષણ કરવા માટે ડિફેન્સ મટિરિયલ અને ટેકનોલોજી આપવાનું બંધારણીય રૂપે બાંધાયેલું છે.
- અમેરિકાએ તાઇવાનને કરોડો ડોલરની મિસાઇલ ડિફેન્સ સિસ્ટમ, ડીજીટલ રડાર, અને ડ્રોન્સ સપ્લાય કર્યા છે.
- 2025માં અમેરિકાએ તાઇવાન માટે “Pacific Shield Strategy” જાહેર કરી છે – જેનાથી ચીન વિરુદ્ધ તાઇવાનની રક્ષણાત્મક સ્થિતિ વધુ મજબૂત બની છે.
⚔️ તાજેતરના તણાવભર્યા ઘટનાક્રમ (2024-2025)
✔️ ડિસેમ્બર 2024:
- અમેરિકન કૉંગ્રેસના પ્રતિનિધિ તાઇવાનની મુલાકાતે જાય છે – ચીન આ પરિષદ વિરુદ્ધ ભારે વિરોધ કરે છે.
✔️ જાન્યુઆરી 2025:
- તાઇવાનમાં નવો રાષ્ટ્રપતિ ચૂંટાઈ આવે છે, જે ચીન સામે સ્ટ્રોંગ સ્ટેન્ડ લે છે.
✔️ માર્ચ 2025:
- ચીન દ્વારા તાઇવાનના ઇલેક્ટ્રોનિક કોમ્યુનિકેશન સિસ્ટમ પર સાયબર હુમલાનો પ્રયાસ.
✔️ મે-જૂન 2025:
- તાઇવાન પાસે ચીની નૌકાદળ અને એરફોર્સના મોટાપાયે અભ્યાસ. अमेरिका પણ તેના નૌકાદળ સાથે જોડાય છે.
✔️ જુલાઈ 2025:
- અમેરિકાએ તાઇવાનને નવી એન્ટી-શિપ મિસાઇલ્સ અને રેડાર સિસ્ટમ ટ્રાન્સફર કરી.
- ચીન જાહેર કરે છે કે જો તાઇવાન પોતાને રાષ્ટ્ર તરીકે જાહેર કરશે, તો તે “મિલિટરી એક્શન” લેવાનું ટાળી શકે નહીં.
🌐 જીઓપોલિટિકલ અસર – દુનિયાની ચિંતા
- ASEAN દેશો: વિયેતનામ, ફિલિપાઇન્સ અને જાપાન ચીનના વધતા દબાણથી ચિંતિત છે.
- યુરોપિયન યુનિયન: શાંતિ સ્થાપવા માટે ડિપ્લોમેટિક દબાણ ઊભું કરી રહી છે.
- ભારતનું વલણ: ભારત એશિયા-પેસિફિકમાં તટસ્થ રહ્યું છે, પણ તાઇવાન સાથે ટેક્નોલોજીકલ સહકાર વધી રહ્યો છે.
🤖 ટેક્નોલોજી અને સાયબર યુદ્ધનો નવો ચહેરો
- China and America બંને હવે સીધી લડાઈ કરતાં વધુ સાયબર સ્પેસમાં dominate કરવા માંગે છે.
- 2025માં તાઇવાનના સેન્સર નેટવર્ક, ન્યૂઝ પોર્ટલ્સ અને એનર્જી ગ્રિડ્સ પર ભારે હેકિંગના પ્રયાસો થયા છે.
- Hybrid Warfare (સાયબર + ઇન્ફર્મેશન + ડિજિટલ ઇકોનોમી) હવે યુદ્ધનો નવો માળખો બની રહ્યો છે.
🔮 ભવિષ્ય શું કહે છે?
- તાઇવાનનો મુદ્દો હવે માત્ર ચીનનો આંતરિક મામલો રહ્યો નથી – તે એક આંતરરાષ્ટ્રીય સંઘર્ષનું રૂપ લેતો જાય છે.
- તાઇવાન જો પોતાને “સ્વતંત્ર દેશ” જાહેર કરે છે, તો ચીન દ્વારા આક્રમણની સંભાવના વધી શકે છે.
- અમેરિકા સાથી દેશોને સાથે રાખી રહ્યુ છે, પણ સીધો યુદ્ધ ટાળવા માટે વ્યૂહાત્મક રીતે કામ લઈ રહ્યુ છે.
